ĐỊA ĐẠO VỊNH MỐC – HUYỀN THOẠI DƯỚI LÒNG ĐẤT
Tới đây mọi người luôn có cảm giác yên bình đến khó tả
Vịnh Mốc thật ra chỉ là một trong 114 làng hầm của Vĩnh Linh nhưng nó tiêu biểu nhất hoàn chỉnh nhất và danh tiếng lừng lẫy nhất nên được công nhận là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt và cuốn hút du khách bốn phương và sức hấp dẫn của chúng không phải nằm ở quy mô tầm cỡ kích thước trên thế giới thiếu gì những đường hầm lớn hơn dài hơn sâu hơn. Vấn đề là ở chỗ đây thật sự là một kỳ công vĩ đại dựa trên ba yếu tố đó là hoàn cảnh ra đời mục đích sử dụng và ý nghĩa nhân văn của nó. Công trình được kiến tạo dưới khói bom lửa đạn rực trời cực kỳ ác liệt. Mục đích của đường hầm là để bảo vệ sự sống và công cuộc chiến đấu chống xâm lược còn ý nghĩa nhân văn thì đó là cuối cùng cùng sức mạnh của sự sống đã chiến thắng sức mạnh hủy diệt. Văn Minh đã thắng bạo tàn đạo lý ở đời đã thắng gian tham hung ác và ý chí quật cường đã được đền đáp.
Câu chuyện chiến tranh được tái hiện rõ nét tại Bảo Tàng trong khu di tích Địa Đạo Vịnh Mốc
Ý NGHĨA VÀ NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ ĐỊA ĐẠO VỊNH MỐC
Thời điểm đó khi chủ nghĩa thực dân cũ còn chưa hết bàng hoàng lần này kẻ thù của chúng ta giàu có hùng hậu và mạnh mẽ hơn nhiều với dã tâm ý chí và mức độ tàn bạo chưa từng có. Đây là cuộc đọ sức gần như không tưởng giữa một xóm nghèo tại vĩ tuyến 17 phía bắc sông Bến Hải với không quân và hải quân hoa kỳ mạnh nhất thế giới. Hiệp định Geneve chấm dứt chiến tranh nhưng đất nước ta tạm thời bị chia cắt. Một câu hỏi đặt ra là tại sao không đánh tiếp để giành thắng lợi trọn vẹn. Tất nhiên câu trả lời lúc đó là ta chưa đủ sức chỉ vài ngày sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Bác Hồ đã nói với đại tướng Võ Nguyên Giáp rằng chúng ta sẽ còn đánh Mỹ. Đó là có lý do có cái giới tuyến định mệnh như thế này. Vĩ Tuyến 17 dòng sông bến Hải, đặc khu Vĩnh Linh không hề là những từ ngữ thông thường đó chính là nổi đau sâu thẳm trong lòng đất nước Việt Nam là vết thương của lịch sử và của mỗi trái tim Việt Nam rỉ máu. Nhưng đó cũng là đỉnh cao của chủ nghĩa anh hùng và tầm cao nhân cách của con người.
Di chuyển khá dễ dàng trong địa đạo Vịnh Mốc – một công trình vỹ đại trong chiến tranh
Cuộc chiến mà Mỹ tiến hành với Việt Nam thực chất là chiến tranh hủy diệt. Đó là các chuyến bay dài thả bom B52. Chiến tranh hóa học giải chất độc da cam xuống mặt đất. Chỉ riêng Vĩnh Linh phải chịu hơn nửa triệu tấn bom đạn. Mỗi đầu người chịu 7 tấn để tồn tại và chiến thắng không chỉ dựa vào ý chí mà cần dựa vào trí tuệ. Chính vì thế, hệ thống hầm địa đạo ra đời người dân không kể ngày đêm kíp này xong đến kíp khác để tạo cho kịp. Trong lúc đó địch đánh phá ác liệt. Hầm chữ A ban đầu cũng không chịu nổi. Bài học từ địa đạo Củ Chi thật là quý giá. Với phương châm quân sự hóa toàn diện chiến sự hóa toàn khu vực lúc đầu hầm hào trong đó có hầm chữ A không đủ kiên cố không đủ độ sâu dẫn đến thiệt hại rất nặng. Cái giá phải trả là rất đắt chỉ riêng năm 1967 Vĩnh Linh đã có trên 120 dân ta thiệt mạng vì bom sập hầm.
Hình ảnh tàn khốc trong chiến tranh
Đường hầm nhỏ có hàng chục ngàn chiếc đó là cả một hệ thống ngang dọc liên thông liên kết vĩ đại trong lòng đất như những khu phố, có bệnh viện, có bệnh xá, hội trường, sở chính quyền, nhà trẻ trường học. Các trục chính đường hầm nhánh hệ thống các phòng giếng nước, bếp ăn, kho tàng trung chuyển hàng hóa để cung cấp cho chiến trường. Có lẻ không ở đâu trên thế giới này mức độ tàn tàn khốc đến thế. Nhưng có một điều lạ lùng là sự kỳ diệu của sức sống chưa bao giờ bị loại ra khỏi cuộc đương đầu này. Bí quyết nằm ở chỗ cuộc sống đã được chuyển chủ yếu xuống lòng đất. Chính tướng Trần Nam Trung trên đường ra Bắc công tác đã gợi ý và truyền cảm hứng Củ Chi cho Vĩnh Linh biến mảnh đất rực trời khói lửa này thành biểu tượng mãnh liệt của niềm tình yêu thương.
Hình ảnh Địa Đạo Vịnh Mốc khi khoác áo hòa bình
Vậy câu hỏi đặt ra là ai là người khởi đầu hầm Vịnh Mốc. Vâng đó là ông Lê Xuân Vy lúc đấy là đồn trưởng công an vũ trang 140 tỉnh đội Quảng Trị. Hàng năm ông đi khảo sát nhiều nơi để xây địa đạo đến thôn Vịnh Mốc ông thấy thế đất có độ kết dính cao có thể đào sâu được nên đã ra phương án chọn nơi này. Ông đã huy động những anh em trong đồn ra để đào giếng từ ba cái giếng đào được nối với nhau thành địa đạo. Cách nối với nhau để không bị chênh lệch cần phải thẳng. Để làm được điều đó dân ta đã cắm ba cái đèn thẳng nhau thì đó sẽ làm đường thẳng. Nếu ba cái đèn không thẳng thì sẽ bị lệch. Thật kỳ lạ dù ông chỉ học hết lớp 4 trường làng và dụng cụ hiện đại nhất trong tay ông là chiếc la bàn cũ người con của đất đầu sóng ngọn gió nơi chiến tranh khốc liệt trong năm tháng chống Mỹ đã thiết kế đầy sáng tạo hệ thống các căn hầm mà cho đến hôm nay từng đoàn du khách trong nước và quốc tế đến đây vẫn không khỏi trầm trồ thán phục trước sự kiên cường bất khuất ý chí nghị lực và sức sống phi thường mãnh liệt của những con người trong thời kỳ lịch sử đầy hào hùng và bi tráng.
Địa Đạo Vịnh Mốc có 17 trẻ em sinh ra ở đây
Phía dưới lòng đất điều quan trọng nhất để công trình địa đạo này thành hình hài là phải đo được độ dốc của ngọn đồi so với mặt nước biển để tính độ sâu của từng tầng địa đạo. Ông nhóm họp các cán bộ lãnh đạo đồn công an 140 ai cũng vò đầu bứt tai không biết phải làm sao để có được thông số này một cách chính xác trong khi máy móc không có. Ông Vy nảy ra ý kiến đo thành từng đoạn từ trên đỉnh đồi xuống mỗi đoạn khoảng 1m một sợi dây được căng ra theo phương ngang từ điểm cao nhất rồi một sợi dây khác để kẹp chì dóng xuống để tính độc dốc của đoạn đó hết đoạn này lại đo đoạn khác. Sau đó, ông cộng các thông số độ dốc và từng đoạn lại với nhau để thành kết quả cuối cùng để tạo tộng lực cho các đội đào địa đạo quân và dân ta tổ chức các đợt thi đua giữa các tổ nhóm. Tổ nào đào nhanh đào nhanh sẽ được phong là kiện tướng đào đất. Tổ nhanh hơn được phong là đại kiện tướng.
Có lẻ sự hy sinh và mất mát luôn hiện diện cũng là lý do của ý chí quật cường của quân dân luôn chực trào
Thực tế chỉ có ăn khoai sắn, tốc độ đào của quân dân Vĩnh Linh tăng đáng kể. Theo tính toán hầm được đào theo hướng Đông Tây. Vậy vì sao phải đào theo hướng Đông Tây lý giải cho việc đào địa đạo theo hướng Đông Tây đó là nếu Mỹ ném bom từ biển vào chỉ có thể phá một đoạn ngắn. Hầm phía đông phía tây nằm sâu trong lòng đất sẽ rất an toàn. Một tính toán của ông hết sức ly kỳ khoa học dưới đường đi là trục chính của địa đạo người dân Vĩnh Linh rất thông minh khi đào lỗ thông hơi phải cách trục chính 5m và được đào sâu hơn so với đáy địa đạo không phải 5m để phòng khi Mỹ ném bom bi cũng không vào được địa đạo mà chỉ lọt xuống đáy lỗ thông hơi. Kết thúc tầng 2 người dân Vĩnh Linh đào thêm tầng 3 của địa đạo. Dụng cụ đào hầm chỉ là cuốc xẻng xe cút kít để vận chuyển đất đào. Đào đất ở tầng 3 là tầng sâu nhất ban đêm thồ ra biển rồi lấp cát trắng xóa dấu vết toàn bộ công trình địa đạo có đến 10 hạng mục từ hầm cá nhân hội trường hầm chiến đấu khu cứu thương khu sinh họat gia đình, khu vệ sinh, giếng lấy nước,…
Bờ biển xanh trong ngay địa đạo cũng là hình ảnh hấp dẫn du khách đến thăm
Cộng với đó là 13 cửa ra vào đào xong địa đạo rồi nhưng ông lại tính toán cẩn thận ông cho đào tiếp một đường rút lui theo hướng ngược lên mặt đất với chiều dài gần 60m có 2 tổ xung kích gồm 6 người dưới độ sâu 25m đáy tầng 3 đào ngược lên mặt đất suốt một tháng dòng. Đường thoát hiểm lên mặt đất được hoàn chỉnh sau 18 tháng đằng đẵng với hàng ngàn công lao động địa đạo Vịnh Mốc đã hoàn thành. Toàn bộ người dân Vịnh Mốc cùng lực lượng bộ đội kháng chiến thời điểm đó điều xuống địa đạo này sinh hoạt và chiến đấu nhờ thế đã bảo toàn được tính mạng trước hàng ngàn tấn bom đạn của Mỹ ném xuống khu vực này. Theo thống kê có đến 18.000 thành công được huy động để đào địa đạo Vịnh Mốc trong hai năm địa đạo này được đào ở vùng đất đỏ Bazan từ năm 1965 và hoàn thành 2 năm sau đó là năm 1967 với tổng chiều dài trục chính hơn 2000m cứ 4m lại có một căn hộ gia đình rộng không phải 8m sâu 1,8 m dùng trong 4 người có không khí làm cho đất sét trong lòng địa đạo càng ngày càng cứng và chắc hơn nên nó vẫn tồn tại gần như nguyên bản cho đến tận ngày hôm nay.
Địa Đạo hấp dẫn khách trong và ngoài nước
Hai bên trục chính cách nhau từ 3m đến 5m lại khoét lõm sâu và thành một hầm nhỏ dùng làm nơi sinh hoạt của một gia đình địa đạo được cấu thành ba tầng. Tầng thứ nhất sâu hơn 12m dùng để cơ động chiến đấu và cư trú. Tầng 2 sâu hơn 18m là nơi sống và sinh hoạt của nhân dân đóng trụ sở của Đảng Ủy, Ủy Ban nhân dân và bộ đội chỉ huy quân sự. Tầng 3 là tầng cuối cùng sâu hơn 23m dùng để làm kho hậu cần và cung cấp cho Đảo Cồn Cỏ và phục vụ chiến đấu của nhân dân Vịnh Mốc. Ngay cả tầng 3 sâu nhất nhưng vẫn còn cao hơn mực nước biển 3m nên mọi sinh hoạt trong địa đạo vẫn diễn ra bình thường khi vào mùa mưa. Toàn bộ hệ thống Địa Đạo Vịnh Mốc có 13 cửa thông ra ngoài trong đó có 7 cửa thông ra biển 6 cửa thông lên đồi. Mỗi cửa hầm được coi như lỗ thông hơi. Tại các cửa hầm đề có lắp đặt gỗ chống sập và thường xuyên được gia cố để chống sụt lở. Cư dân Địa Đạo ít khi ra ngoài họ chỉ ra ngoài lúc cần thiết và không nguy hiểm. Nói chung đó là cả một xã hội thu nhỏ kỳ lạ chỉ có công việc Đồng Áng mới tranh thủ vào ban đêm hoặc hoặc sáng sớm trên mặt đất còn lại mọi việc khác đều phải làm dưới hầm. Những bữa ăn hết sức đạm bạc cốt sao đủ sức để làm việc chiến đấu và đối phó với giặc. Sự chịu đựng gian khổ hi sinh vì nghĩa lớn của người dân Vĩnh Linh là thật sự đáng khâm phục để duy trì sức chiến đấu lâu dài bền bỉ và chuẩn bị đương đầu với những thử thách mới có thể xuất hiện với bất kể mức độ và hình thức nào thì cần phải tổ chức được một xã hội sản xuất dưới lòng đất.
Đất nghèo nuôi những anh hùng – hình ảnh những người dân Vĩnh Linh không rời quê nhà nửa bước
Những người phụ nữ Vĩnh Linh họ thật sự là một niềm tự hào của chúng ta. Vai trò xúc tác của họ, cuộc sống và cuộc chiến là hết sức to lớn. Đằng sau nét hồn nhiên chăm chỉ duyên dáng bẩm sinh của các chị trên đồng ruộng là ý chí kiên cường là lòng can đảm bởi máy bay có thể ập tới bất cứ lúc nào và trong tích tắc họ phải lập tức trở thành người lính. Liệu đám phi công kia có hiểu được rằng đối thủ của họ chính là những cô gái xinh đẹp. Và khi chúng lao xuống cắt bom họ vẫn không chịu xuống hầm vẫn hiên ngang nhắm thẳng quân thù mà bắn. Ngoài trời đêm hỏa Châu rực lửa dưới hầm tiếng hát mừng thắng lợi vẫn ngân vang. Những bông hoa trong bão lửa này chính là những viên ngọc quý ở trên đời và đẹp phẩm giá bản lĩnh và lòng yêu đời của họ làm cho cuộc chiến bớt căng thẳng. Biết bao sự lỳ tích ly kỳ của làng địa đạo Vĩnh Mốc của quả đồi trên biển đẹp như mơ tất cả đều là phi thường đều gần như vô tiền khoáng vận.
Tất cả họ đều là những người anh hùng là những tâm hồn cao thượng những tấm gương dũng cảm và những nhà sáng tạo tài ba đã làm nên tòa lâu đài huyền bí của chiến tranh trong lòng đất cả một đội quân hung hãn đương đầu thắng lợi với sức mạnh khổng lồ. Những người nông dân nghèo làng Vịnh Mốc kể cả trẻ em đã viết nên khối tượng đài lộng lẫy về trí tuệ và bức phù điêu diễm lệ về lòng người để trở thành dòng ký ức thiên thu của lịch sử của thời gian và của niềm kiêu hãnh. Kỳ tích huyền thoại của mảnh đất nhỏ bé anh hùng này từ hơn nửa thế kỷ qua đã trở thành một trong những khúc ca êm đềm của thời đại có thể khích lệ vỗ về và xoa dịu biết bao trái tim nhân thế.
Tư vấn du lịch: 0797 228 777/ 0911 377 268
